گل و صنوبر شیدایی و منظومه‌های فارسی

قوم ترکمن یکی از اقوام قدیمی است که بخشی از آن‌ها در کرانۀ شرقی دریای خزر و کشور ترکمنستان امروزی و برخی دیگر، در شمال ایران ساکن شده‌اند. در طول تاریخ چندین سدۀ ادبیات این قوم، تأثیر و تأثر متقابلی بین ادبیات فارسی و ادبیات ترکمن وجود داشته است. در این میان، شعرا و نویسندگان ترکمن همواره در طول تاریخ، به ادبیات فارسی، به‌عنوان زبان رسمی ایرانیان، توجه نشان داده‌اند و شاعران ترکمن برجسته‌ای را می­توان نشان داد که با زبان و ادبیات فارسی آشنا بوده و تحت تأثیر شاعران و نویسندگان ادبیات فارسی قرار داشته­اند. یکی از این شعرا شیدایی، شاعر قرن هجدهم ترکمن، است که از ادبیات کلاسیک فارسی، بسیار اثر پذیرفته است؛ ازجمله منظومه‌ای به نام گل و صنوبر از او برجای مانده که تحت تأثیر منظومه­های غنایی ادب فارسی سروده شده است. این داستان نه‌تنها به‌لحاظ اسم و برخی شخصیت­ها با داستان گل به صنوبر چه کرد؟ که یکی از داستان­های عامیانه در ادبیات فارسی است، مشابهت دارد، بلکه مقایسۀ آن با سایر منظومه‌های کلاسیک ادبیات فارسی نشان می­دهد که این اثر به‌لحاظ مضمون، آرایه­های ادبی و لغات و ترکیبات، با منظومه­های ادب فارسی دارای اشتراکاتی است و شیدایی در سرودن این منظومه، از منظومه­های ادب فارسی اثر پذیرفته است. برخی مضامین مشترک عبارت‌اند از: سفر عاشق برای رسیدن به معشوق، شیوۀ عاشق شدن، سفر با کشتی، موانع رسیدن به معشوق، نقش پریان در داستان، بعد مسافت بین عاشق و معشوق، نقش سیمرغ و گاو دریایی. از آرایه­های ادبی مشترک نیز می‌توان به تشبیه و استعاره و غیره، و از لغات و ترکیبات  فارسی مشترک به خونخواره، همای سعادت و غیره اشاره کرد.